Mediation: de ideale conflictoplosser?

Waarom zou je voor mediation kiezen? Wat zijn de verschillen met rechtspraak en arbitrage? En wanneer is mediation toepasbaar?

Wie heeft er nog nooit een conflict gehad?

Als ik de vraag zou stellen aan een willekeurige groep mensen, waar dan ook, of er iemand bij zit die nooit een conflict heeft gehad dan kan ik, met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid, voorspellen dat niemand zich zal melden. Conflicten die krijg je namelijk ook als je er zelf niet om hebt gevraagd. Wellicht heb je zelf het idee dat je niets hebt gedaan dat het conflict heeft opgeroepen. Of begrijp je niet waarom de ander zo boos is. Terwijl die vol zit met allerlei verwijten naar jou toe. Een conflict kan vanuit één partij ontstaan en of je het nu wilt of niet, je kunt er onderdeel van worden.

We hebben dus, zeer waarschijnlijk, allemaal weleens met een conflict te maken gehad. Hoe kan dat?

‍Conflicten komen vaak voort uit onwetendheid, achterdocht en onbegrip.

Conflicten vinden meestal hun oorzaak in onwetendheid over wat de drijfveren van iemand zijn, achterdocht over de goede bedoelingen en onbegrip voor de situatie. En dat in combinatie met andere (culturele) achtergronden, belangen, denkbeelden, karakters en psychologische mechanismen die een conflict kunnen bevorderen. In de blog ‘multiculturele teams zijn in potentie succesvol en creatief’ hier op de website van Ensemble+, worden een aantal conflict bevorderende mechanismen benoemd. Wellicht interessant om die (nog) eens te lezen.

‍De drie fasen van een conflict.

Sommige conflicten bevinden zich in een stadium, waarin partijen zelf met praten tot een oplossing komen. Andere conflicten zijn dat stadium voorbij, maar er is nog wel bereidheid om er samen uit te komen. Echter, partijen weten niet hoe. En dan hebben we ook conflicten die in een stadium verkeren, dat partijen niet meer voor rede vatbaar zijn. Ze zijn zodanig in conflict dat ze de andere partij alles toewensen, behalve goeds. En daarbij zo ver willen gaan dat ze voor lief nemen er zelf ook als verliezer uit te komen.

De tweede fase is de fase, die geschikt is om met behulp van een derde partij tot een oplossing te komen via mediation. Later meer daarover maar eerst iets over de volgende mogelijkheden die er zijn om tot geschiloplossing te komen:

 -        Rechtspraak

-         Arbitrage

-         Mediation

Naar de rechter stappen is voor veel mensen de meest bekende optie. Het geschil wordt aan de rechter voorgelegd. Die buigt zich hierover en neemt een beslissing waar partijen vervolgens aan gebonden zijn. Nadeel is dat het veel tijd, geld en vaak emotie kost. En dat een beslissing die door iemand anders wordt genomen, in de praktijk heel nadelig kan uitpakken voor één van de partijen, of zelfs voor beide partijen. Het komt trouwens steeds vaker voor dat rechters partijen eerst terugverwijzen naar mediation.

Arbitrage is in Nederland wettelijk geregeld (voor de liefhebbers: in art. 1020 e.v. Wetboek van Burgerlijk Rechtsvordering). Voordelen van arbitrage zijn met name de deskundigheid van de arbiters op het terrein van een bepaalde marktsector. Een voorbeeld daarvan is de Raad van arbitrage in bouwgeschillen. Wat niet iedereen weet, is dat er bij het sluiten van een sommige contracten tevens gekozen wordt voor arbitrage, indien er een geschil ontstaat. Nadeel van arbitrage is dat het, net als een procedure bij de rechtbank, kostbaar is en tijd kost. En ook is hier sprake van hetzelfde nadeel dat een derde de beslissing neemt, in plaats van partijen zelf. Overigens is het niet zo dat er na arbitrage nog een gerechtelijke procedure volgt. Arbitrage wordt geacht in plaats van een gerechtelijke procedure te komen.

Mediation heeft als voordeel dat het andere procedures niet uitsluit. Mediation kan bestaan naast de andere twee vormen. Partijen kunnen besluiten om eerst te proberen er middels mediaton samen uit te komen. Mocht dat onverhoopt niet lukken, dan is de gang naar de rechter, of indien arbitrage is overeen gekomen, naar een arbitragecommissie nog steeds mogelijk.

Een ander voordeel is dat het veel minder geld en tijd kost. En vooral: dat partijen zelf vrijwillig, in een veilige omgeving en in vertrouwelijkheid beslissen over de uitkomst van hun geschil. Binnen een kort tijdsbeslag en met veel lagere kosten.

Ja hoor, met mediation de oplossing in een paar gesprekken. Dat geloof je toch zelf niet?

De gemiddelde duur van mediation is drie gesprekken van ca. 2 uur. Dat klinkt voor veel mensen als onmogelijk. Maar de componenten dat er een deskundige mediator is en partijen die zich realiseren dat ze ondanks het conflict misschien hetzelfde willen, namelijk geen conflict meer hebben, zijn belangrijke punten. Daarbij komt dat het niet zelden het geval is dat partijen aan de mediationtafel voor het eerst (en onder deskundige begeleiding) écht met elkaar in gesprek gaan. Dan blijkt al gauw dat er sprake is van misverstanden,  onbegrip, onwetenheid en soms ook achterdocht. En dat is dan ook nog eens verergerd door de psychologische effecten die een conflict bevorderen, zoals hiervoor ook genoemd. En dan blijkt tijdens die gesprekken dat dingen anders blijken te zijn dan je dacht, dan je wilde en dan je kon zien of begrijpen. Worden gevoelens uitgesproken, wordt er begrip getoond door de andere partij. En komt er ruimte voor de creativiteit van partijen om naar een oplossing te komen, vanuit hun eigen deskundigheid en kennis over hun geschil, die voor beide partijen de best haalbare is. En vaak ook voor bij de partijen betrokken anderen, zoals collega’s, partners of kinderen. Daarbij komt dat het ook bewezen is dat een zelf genomen besluit meer voldoening geeft en beter wordt nageleefd, dan een besluit dat door een derde is genomen.

‍Waar het om gaat is de bereidheid om er samen uit te komen.

Ronald Reagan (voormalig president van de Verenigde Staten) zei ooit: “Peace is not the absence of conflict, but the ability to cope with conflict by peaceful means.” En dat is een goede typering, van het feit dat het een utopie is om te denken dat er nooit conflicten zullen zijn. Waar het om gaat is dat er de bereidheid is om samen tot een vreedzame oplossing te komen.

‍Wanneer is mediation toepasbaar?

Mediation is toepasbaar bij alle vormen van geschillen, mits partijen bereid zijn om met elkaar te overleggen en voldoende mogelijkheden hebben om elkaar iets te bieden. Het blijkt met name goed te werken bij persoonlijke en familieverhoudingen (bijvoorbeeld erfeniskwesties, scheidingen), arbeidsverhoudingen, bij samenwerkingsrelaties (bijvoorbeeld binnen een maatschap) en bij geschillen met de overheid. Ook in het strafrecht is mediation in opkomst. Naarmate mediation bekender zal worden, zullen er zeker meer terreinen worden ontgonnen. In het bedrijfsleven is bijvoorbeeld nog terrein te winnen. Hier wordt onder andere door VNO-NCW aandacht aan besteed.

Wil je weten wat wij voor jou kunnen betekenen? Neem vrijblijvend contact met ons op via de contactpagina.