Leiderschap op hoge hakken. Nog zoveel te doen.....

Over vrouwelijk leiderschap en de onbewuste voorkeur voor een man als ‘baas’.

In 2014 is er een onderzoek gedaan naar de voorkeur voor een man of een vrouw als ‘baas’. Het bleek dat 80% van de managers (mannen en vrouwen) een onbewuste voorkeur heeft voor een man.

Gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek van Mahzarin Banaji, hoogleraar Sociale Ethiek van de faculteit Psychologie van Harvard, heeft bureau Direction een Mindbugtest ontworpen, om de onbewuste voorkeuren rond mannelijk/vrouwelijk leiderschap in kaart te brengen. 2567 Personen in diverse organisaties, medewerkers, managers en directieleden deden mee. 78,8% Van de vrouwen en 87,2% van de mannen bleek onbewust een voorkeur voor een man als leider te hebben. Ongeacht de leeftijdsgroep. Het percentage lag iets hoger, 88.3% tegen 81,7%, bij mensen met een opleiding t/m MBO-niveau tegenover mensen met een HBO- of WO-opleiding.

Wat ook opviel is dat van de personen werkzaam in het HRM-veld 83,9% voorkeur had voor mannelijk leiderschap. Juist de populatie die vaak de 1e screening doet bij de werving en selectie.

Hoewel we zeven jaar verder zijn, lijkt er nog niet heel veel veranderd. Alle breuken in het glazen plafond ten spijt, maar als we onbewust bij voorkeur kiezen voor mannelijk leiderschap, dan wordt het toch een lastig verhaal.

Vrouw aan het stuur.

Ik begon zelf op mijn 23ste al met leidinggeven. In die tijd waren er nog veel vooroordelen over vrouwen in leidinggevende functies, die ook werden uitgesproken. En er werden veel grappen over gemaakt.

Zo zat ik ooit aan boord van een vliegtuig dat werd bestuurd door een van de allereerste vrouwelijke gezagvoerders. Bij de landing op Schiphol ging het vliegtuig alles behalve rustig naar de grond. “Tuurlijk weer een vrouw aan het stuur”, was nog de vriendelijkste opmerking. Toen we eenmaal veilig binnen in de aankomsthal stonden, bleek dat het enorm stormde en dat ons vliegtuig het laatste was dat had mogen landen op Schiphol. De dame aan het stuur had een uitermate goed stukje vakmanschap maar vooral leiderschap getoond.

Ook hoorde ik eens, wat we toen nog een handelsreiziger of vertegenwoordiger noemden, mopperen tegen zijn vrouwelijke leidinggevende. Uit de grond van zijn hart voegde hij haar toe, dat haar enige recht toch wel het aanrecht was. En daar werd je in die tijd dan niet eens voor op het matje geroepen!

Maar het meest verbaasd was ik aan het begin van deze eeuw. Ik gaf leiding aan een groot team van hoogopgeleide mannen en vrouwen. Eén van de vrouwen, een juriste, vroeg mij regelmatig advies. Ik wist dat ze, voor ze bij ons was komen werken, had gewerkt als advocate bij een bureau waar een vrouw aan het hoofd stond. Zowel over die dame als over mij gaf ze altijd hoog op. Toch zei ze op een dag in de groep dat ze het liefste voor een mannelijke leidinggevende wilde werken. Nadat ik van mijn verbazing was bekomen, vroeg ik haar vanwaar deze uitspraak. Haar antwoord was, dat haar vorige leidinggevende en ik de uitzondering waren op de regel, maar dat normaliter vrouwen er niet veel van bakten als leidinggevende. Ze was eind 20 en had nog nooit voor een mannelijke leidinggevende gewerkt!

‍Ik voelde mij net een inktvis.  

In de vele jaren als leidinggevende heb ik eigenlijk nooit met weerstand te maken gehad. In tegendeel, zowel mannelijke als vrouwelijke medewerkers moesten weliswaar in het begin best aan mij wennen. Ik werk zelf hard, hecht aan integriteit en kwaliteit, afspraak is afspraak en eis dat ook van mijn medewerkers, maar ik sta ook pal achter mijn medewerkers. En dat maakt dat medewerkers graag voor mij werken. Ik kreeg ook met enige regelmaat zorgenkindjes in mijn team, onder de noemer: als jij er niets meer van kan maken, dan wordt het exit. En meestal kon ik er inderdaad nog wel wat van maken.

Maar ging het dan allemaal vanzelf? O nee, zeker niet. Zo was er die keer dat ik in een directievergadering mijn mening over iets had geventileerd. Na de vergadering kwamen de heren en één dame 1 voor 1 bij mij langs. Ik was niet aardig geweest, zei de een. Ik was juist te aardig geweest, zei de ander. Ik moest geen oordeel vellen, ik had juist een heel goed oordeel uitgesproken. Ik was te dit, ik was te dat. Ik voelde mij net een inktvis die aan alle kanten aan haar tentakels werd getrokken.

Op dat moment besloot ik dat ik het niemand altijd naar de zin kon maken, en dat ik vooral mijzelf in de spiegel moest kunnen aankijken. Maar in al die jaren is het mij wel duidelijk geworden dat mannen en vrouwen meer moeite hebben met uitgesproken vrouwen dan met uitgesproken mannen. Ik heb dus ook geleerd in de loop der jaren daar rekening mee te houden. Ik let beter op de verpakking van de boodschap, zowel verbaal als non verbaal. En ik zie soms mannen op leidinggevende posities die zich uiten op een manier die van een vrouw minder, of zelfs niet, zou worden geaccepteerd. En waar ik dikwijls mijn vraagtekens bij zet hoe ze op een dergelijke positie zijn gekomen.

Is het erg dat ik me heb moeten leren aanpassen? Zolang het niet ten koste van mijzelf gaat, en dat is niet het geval, denk ik het niet. Het zit kennelijk in de genen dat we mannen als harder en vrouwen als liever willen zien. Zo constateert ook stuntvrouw Saskia Neville (in Nederland de enige full time stuntvrouw), in een interview dat zij gaf aan Vrouw: "In de afgelopen jaren ben ik als persoon enorm gegroeid. Ik ben zelfverzekerder geworden durf me uit te spreken en heb vertrouwen in mijn kunnen. Vrouwen met zo'n instelling worden vaak neergezet als arrogant, bazig of bitchy, terwijl het bij mannen wordt gezien als assertief, zelfverzekerd en ondernemend."

Vrouwenquotum?

Ik ben geen voorstander van voorkeursbehandelingen van vrouwen bij sollicitaties. De beste kandidaat moet gekozen worden. Ongeacht man, vrouw, afkomst, ras etc. Maar zolang ons onbewuste nog automatisch de voorkeur geeft aan mannen, is zo’n vrouwenquotum nog niet zo’n gek idee.

Nu maar hopen dat iemand ons onbewuste kan resetten.

Dan komen er echte diverse teams. Die zijn tenslotte veel succesvoller en creatiever. (Zie ook onze blog 'Multiculturele teams zijn in potentie succesvol en creatief'.)

Voor zo’n team word ik graag uitgenodigd. Dat wil zeggen: ad interim. Want ik heb nog zoveel te doen in die andere teams.

Wil je weten wat wij voor jou kunnen betekenen? Neem vrijblijvend contact met ons op via de contactpagina.

‍